آیا حسن و قبح شرعی است یا عقلی؟ عقلی است
برای پاسخ گویی به این سوال ابتدا باید پرسید که خاستگاه این سوال از کجا بوده است. این سوال در تحلیل دین چیست به وجود می آید زیرا برای انسان همیشه این سوال بوده است که دین چیست؟ آیا دین به معنای روشهای زندگی است آیا دین آمده است که نهایت و سرانجام انسان را برای انسان مشخص کند؟ آیا دین ابزاری است یا نظام است که خوبی ها و بدی ها را برای انسان مشخص می کند و انسان دین دار باید آن ها را انجام دهد. سوالاتی از این قبیل.
در تحلیل این سوالها به این میرسیم که تمام افعال انسانی محضور دو حد خوبی ها و بدی ها که اصطلاحا به حسن و قبح مطرح می گردد؟
// لذا ابتدا باید پرسید که آیا حسن و قبح را دین مشخص می کند یا عقل//
ما می دانیم که خداوند به انسان عقل داده و اگر هم دین داده است برای این است که عقل بیشتری داده و لذا انسان با عقل دین را می پذیرد.
برای تحلیل این سوال فرضی را مطرح می کنیم که ببینیم که آیا دین برای ما خوبی ها و بدی ها را مشخص می کند یا عقل:
// قاعده عقلانی داریم که فرض محال که محال نیست. //
لذا فرض می کنیم خداوند ( که پاک و منزه) دستور دهد که به حرف شیطان حالا در یک مقوله ای گوش بدهیم. آنوقت چه موضوعی پیش می آید؟
اگر به حرف شیطان گوش بدهیم خوب کار غلطی را مرتکب شده ایم و اگر گوش ندهیم خوب در مقابل خدا ایستاده ایم .
لذا پارادوکسی پیش می آید که اگر حسن و قبح شرعی باشد. و لوجاز التعکاس عکس شدن خوبی و بدی حاصل می شود.
لذا عقلی که خوبی و بدی را تشخیص می دهد و حال باید پرسید پس تکلیف دین چی می شود؟
برای پاسخ به این سوال اخیر باید گفت که ‘ در قرآن آیه ای داریم که مثلا از حضرت رسول (ص) می پرسند دین چیست؟ یا چرا مبعوث شده ای چه پاسخ می دهد.
إنَّما بُعِثتُ لاُتَمِّمَ مَکارِمَ الخلاقِ؛ ( براستى که من براى به کمال رساندن مکارم اخلاق مبعوث شده ام.)
فلسفه رسالت یا دیانت ‘ این که انسان به مکارم و بلند مرتبگی اخلاق برسد.
اخلاقی که با عقل قدرت تشخیص آنرا داده ‘ وحی با دین برای او یادآوری می شود.
"فتذکر انما انت مذکر"
لذا دین احکام خوبی ها و بدی ها را مشخص می کند و عقل خود خوبی را مشخص می کند.
